In Nijmegen zijn er, gekeken naar het besteedbaar inkomen, meer huishoudens in de lagere inkomensklassen en minder in de hoge klassen dan landelijk gemiddeld. Dat is in de onderstaande figuur te zien.
In heel Nederland heeft, logischerwijze, 20% van de huishoudens een besteedbaar inkomen waarmee ze tot de armste 20% van Nederland behoort. In Nijmegen valt meer dan een kwart van de huishoudens in deze inkomensklasse.
Aan de bovenkant van de inkomensverdeling zie je dat ongeveer 17% een van Nijmeegse huishoudens een inkomen heeft waarmee ze tot de rijkste 20% van Nederland behoort. In absolute cijfers gaat het dan om zo'n 13.000 huishoudens.

Figuur: Besteedbaar inkomen van huishoudens (inkomen na betaling van belasting, premies sociale en ziektekostenverzekering en inkomensoverdracht), naar Nederlandse 20% klasse. Bron: CBS/IIV, peiljaar 2017, voorlopige cijfers

De ongunstigere inkomenspositie in Nijmegen is deels te verklaren vanuit de samenstelling van huishoudens en bevolking: het besteedbaar inkomen van meerpersoonshuishoudens is 2 tot 3 keer zo hoog als dat van alleenstaanden. Dit geldt zowel voor Nederland als geheel als voor Nijmegen. En omdat er in Nijmegen meer alleenstaanden wonen dan gemiddeld in Nederland is het gemiddelde huishoudensinkomen er lager.

Figuur: Gemiddeld besteedbaar inkomen (*1000 euro) per huishoudenstype. Bron: CBS/IIV, peiljaar 2017

Maar ook per huishoudenstype gekeken is het besteedbaar inkomen in Nijmegen meestal een fractie lager dan in Nederland. Rekening houdend met de huishoudensverdeling in Nijmegen (standaardisatie) ligt het inkomensniveau hier zo'n 5% onder het landelijke niveau.
Houd je geen rekening met de verschillen in huishoudensamenstelling dan is het verschil veel groter (meer dan 10%).

In de Integrale Inkomens- en Vermogensstatistiek houdt het CBS onder andere bij hoeveel huishoudens een laag inkomen hebben (inkomen onder de lage-inkomensgrens, met kans op armoede; afgeleid van bijstandsniveau 1979, geïndexeerd), en voor hoeveel van deze huishoudens dat langdurig het geval is. In Nijmegen had in 2017 12,5% van de huishoudens zo’n inkomen onder de lage inkomensgrens, ruim boven het landelijk gemiddelde van 8,2%. Het aandeel is na een piek in 2013 een paar jaar wat gedaald, maar het laatste jaar weer toegenomen, zowel in Nijmegen als in Nederland.

Het aandeel huishoudens dat langdurig (minimaal 4 jaar) een inkomen onder de lage inkomensgrens heeft is de laatste jaren constant toegenomen. In Nijmegen geldt voor  bijna de helft van de huishoudens met een inkomen onder de lage inkomensgrens dat zij al langdurig in deze situatie zitten.

Figuur: Aandeel met een (langdurig) laag inkomen. bron: CBS IIV-statistiek.

Hoewel het aandeel huishoudens onder de lage inkomensgrens in Nijmegen veel hoger is dan het landelijk gemiddelde is het verschil met de kennissteden veel kleiner: veel grotere steden kennen een vergelijkbaar inkomensniveau.
Wanneer je alle bijna 400 Nederlandse gemeenten op volgorde van aandeel huishoudens met een laag inkomen zet staat Nijmegen op plaats 8. Onder andere Groningen,  Arnhem en Enschede hebben een nog hoger aandeel huishoudens met een laag inkomen en staan daarom nog hoger op de ranglijst.

Figuur: Aandeel lage inkomens in Nijmegen en overige kennissteden. Bron CBS IIV-statistiek, peiljaar 2017.

Naast de lage inkomensgrens worden er ook andere definities voor lage inkomens gehanteerd. Een veel gebruikte insteek is die van "110% van het sociaal minimum", waarbij het sociaal minimum min of meer gelijk staat aan een bijstandsuitkering. Logischerwijs is de groep in Nijmegen die een inkomen tot 110% van het sociaal minimum heeft (in 2017 12.600 huishoudens, 16.4%) groter dan de groep huishoudens onder de lage inkomensgrens (9.600 huishoudens, 12,5%).

Figuur: Aantal huishoudens (exclusief studenten) en personen met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum, peiljaar 2017, voorlopige cijfers. Bron: CBS/IIV.

Onder 1-oudergezinnen is het aandeel met zo'n laag inkomen het grootst: meer dan een kwart van deze huishoudens zit onder de 110% grens. Bijna even groot is het aandeel alleenstaanden met een inkomen tot de 110%-grens. En in absolute cijfers zijn het vooral alleenstaanden die de samenstelling van deze inkomensgroep bepalen: meer dan 9000 huishoudens.

Naar leeftijd bekeken valt op dat het aandeel lage inkomens bij jongeren hoog is. Omdat er echter maar weinig niet-studentenhuishoudens onder 25 jaar zijn is het absolute aantal niet zo hoog (800). In de leeftijdsklasse 25-45 is het aandeel met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum het laagst.

Van wijk tot wijk zijn er in Nijmegen flinke inkomensverschillen. In Hazenkamp is het aandeel inkomens tot 110% het laagst, 4%. Maar ook in de wijken Galgenveld, Hunnerberg, Kwakkenberg, Heyendaal, Weezenhof, Oosterhout en Lent heeft minder dan 10% zo'n inkomen. Daartegenover staan wijken waar 20 tot 30% van de huishoudens zo'n laag inkomen heeft: vooral in Dukenburg, Nijmegen-West en Hatert.

Figuur Aandeel huishoudens (excl. studenten) met inkomen tot 110% sociaal minimum. Bron: CBS/IIV, peiljaar 2017, voorlopige cijfers

Bij de 12.600 huishoudens in Nijmegen die een inkomen onder de 110% van het sociaal minimum hebben gaat het vooral om huishoudens die leven van een uitkering, met name bijstands- en AOW-uitkeringen. Maar in 15% van de gevallen, zo'n 2000 huishoudens, is werk de voornaamste inkomensbron.

Figuur: Belangrijkste inkomensbron van Nijmeegse huishoudens met een inkomen tot 110% van het Sociaal Minimum, bron CBS/IIV, peiljaar 2017

Ongeveer 40% van die werkende armen is ZZP-er. De rest werkt in loondienst.

In Nijmegen zijn er veel meer huishoudens met een inkomen uit loondienst  (meer dan 40.000) dan huishoudens met een hoofdinkomen uit ZZP-schap (ongeveer 6.000).  Binnen de eigen groep gezien is het aandeel ZZP-ers met een inkomen tot 110% van het Sociaal minimum ongeveer 15%. Duidelijk hoger dan bij huishoudens waar inkomen uit loondienst de belangrijkste inkomensbron is: 3%.

Figuur: Inkomenshoogte Nijmeegse huishoudens naar inkomensbron, bron: CBS/IIV peiljaar 2017

In de Burgerpeiling 2017 hebben de inwoners van Nijmegen aangegeven hoe zij hun inkomen ervaren: vinden ze het hoog of laag, is hun financiële situatie goed of slecht?

Figuur: Waardering financiële situatie door Nijmeegse huishoudens, naar zelf getypeerde inkomensklasse. Bron: Burgerpeiling 2017.

In totaal vindt 7% van de ruim 70.000 Nijmeegse zelfstandig huishoudens dat hun financiële situatie slecht is. Dat gebeurt natuurlijk vooral bij huishoudens die een laag inkomen hebben. Zo'n 20.000 van de huishoudens vindt zichzelf tot de lagere inkomensgroepen behoren. Voor 20% van hen geldt dat zij hun financiële situatie als "slecht" typeren. De rest, zo'n 16.000 huishoudens, kan zich ondanks het lage inkomen redelijk tot goed redden. Onder huishoudens met een gemiddeld inkomen is er nog een kleine groep die zegt in een slechte financiële situatie te verkeren.

De laatste jaren zijn de Nijmeegse huishoudens steeds positiever over hun financiële situatie gaan oordelen. In 2013, nog volop in de crisis, vond bijna 40% van de huishoudens dat hun financiële situatie er de twee voorgaande jaren op achteruitgegaan was. Dat aandeel is flink gezakt: via een kwart in 2015 naar 20% in 2017. Bovendien is in 2017 de groep die zegt erop vooruit te zijn gegaan groter dan de groep die een inkomensverslechtering ervaart. Ook het aandeel huishoudens dat vindt dat hun financiële situatie slecht is (in 2017 7%) is de laatste jaren gedaald, van 11% in 2013 en 9% in 2015.

Figuur: Beoordeling financiële situatie Bron: Burgerpeiling 2013-2017.